صفر تا صد استفاده از تیرآهن در ساخت خانه
سال هاست در بازار آهن آلات کار می‌کنم و بارها دیده ام که انتخاب تیرآهن مناسب، تفاوت بین یک خانه محکم و یک سازه پر‌دردسر را رقم می زند. وقتی تصمیم به ساخت خانه رؤیایی تان می‌گیرید، درست از همان لحظه انتخاب تیرآهن وارد مرحله ای حساس می شوید؛ چون این پروفیل های فولادی، استخوان بندی واقعی ساختمان شما هستند و تمام وزن بنا را بر دوش می‌کشند.
اما همیشه پرسش هایی وجود دارد که کدام نوع تیرآهن بهتر است؟ چه سایزی باید انتخاب شود؟ و خرید از کدام برند مطمئن تر است؟ در این محتوا از دیجی آهن قرار است همه این مسائل را به زبان ساده توضیح دهیم و به تجربه بازار تکیه کنیم.
چرا استفاده از تیرآهن در ساخت خانه یک انتخاب اصولی است؟
وقتی صحبت از ساخت خانه ای مقاوم می‌شود، تیرآهن یکی از مهم ترین اجزای اسکلت ساختمان به‌حساب می‌آید. این مقطع فولادی محکم، وزن سقف، دیوارها و وسایل داخل ساختمان را به ستون‌ها منتقل می‌کند و باعث می‌شود سازه در برابر فشار و نیروهای مختلف مثل باد یا برف پایدار بماند.
تیرآهن چون در برابر خم شدن و شکستن مقاوم است، گزینه ای قابل اعتماد برای ساخت ساختمآن های چند طبقه و دهانه های بلند محسوب می‌شود.
از طرفی، استفاده از تیرآهن باعث می‌شود سرعت ساخت افزایش پیدا کند و پروژه در مدت کوتاه‌تری پیش برود. اسکلت فلزی به مهندسان امکان می‌دهد طرح‌های بازتر و مدرن‌تری ایجاد کنند، بدون اینکه استحکام سازه کاهش پیدا کند.
اگر پس از ساخت، تیرآهن در برابر زنگ‌زدگی محافظت شود، تا سال‌ها دوام خود را حفظ می‌کند. به همین خاطر انتخاب تیرآهن برای خانه‌سازی، تصمیمی هوشمند و اقتصادی است که هم ایمنی را تضمین می‌کند و هم عمر مفید ساختمان را بالا می‌برد.
انواع تیرآهن رایج در بازار ایران برای ساخت‌وساز
در بازار آهن ایران سه مدل تیرآهن پرکاربرد وجود دارد: IPE، INP و IPB هاش
هرکدام ظاهر و کاربرد متفاوتی دارند و شناخت آن ها کمک می‌کند تیرآهن مناسب سازه‌تان را با دقت و اطمینان بیشتری انتخاب کنید.
تیرآهن IPE استاندارد اروپا و ایران
تیرآهن IPE که به نام تیرآهن معمولی هم شناخته می‌شود، مطابق با استانداردهای ایران و اروپا تولید شده و کاربرد گسترده ای در پروژه های ساختمانی دارد.
سطح مقطع I‑شکل و ضخامت یکنواخت بال‌ها، اجرای سازه و اتصالات را ساده‌تر کرده و آن را به انتخابی محبوب برای تیرها و ستون‌های ساختمان تبدیل کرده است.
تیرآهن INP استاندارد چین و روسیه
تیرآهن INP بر پایه استاندارد چین و روسیه تولید می‌شود و ظاهر I‑شکل آن با ضخامت متغیر بال‌ها شناخته می‌شود.
این تفاوت ظاهری باعث مقاومت متفاوت در فشار و کشش شده و اگرچه در ایران کمتر رایج است، در سازه های صنعتی و پروژه های وارداتی کاربرد دارد.
تیرآهن IPB یا هاش (بال پهن)
تیرآهن هاش یا IPB با سطح مقطع H شکل، یکی از پرقدرت‌ترین پروفیل‌های فولادی در سازه های سنگین است.
عرض بال‌های زیاد، آن را برای ستون‌های مقاوم، دهانه های بزرگ و سازه های مرتفع ایده ال کرده و در دو مدل هاش سبک (L) و هاش سنگین (V) تولید می‌شود.
تفاوت های انواع تیرآهن در ساخت خانه
| ویژگی | تیرآهن IPE | تیرآهن INP | تیرآهن IPB هاش |
| شکل ظاهری مقطع | شبیه به حرف I | شبیه به حرف I | شبیه به حرف H |
| ضخامت بال‌ها | در تمام طول یکسان است | در لبه ها نازک و در مرکز ضخیم | در تمام طول یکسان و پهن است |
| استاندارد تولید | اروپا و ایران | چین و روسیه | اروپا |
| کاربرد اصلی | تیرهای اصلی و فرعی، ستون‌ها | بیشتر در پروژه های صنعتی خاص | ستون‌های اصلی، تیرهای دهانه بلند |
مهم ترین کاربردهای تیرآهن در بخش‌های مختلف خانه
تیرآهن در ساخت خانه اصلی ترین نقش را دارد! و در بخش‌هایی مانند سقف، ستون، تیرهای اصلی و فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. شناخت محل دقیق کاربرد هر نوع تیرآهن، به ساخت خانه ای ایمن‌تر و با دوام‌تر کمک می‌کند.
اسکلت فلزی؛ پایه‌ی اصلی هر ساختمان
در سازه های فلزی، تیرآهن نقش اصلی را ایفا می‌کند و بار کل ساختمان را تحمل می‌کند. برای ستون‌ها معمولاً از تیرآهن‌های بزرگ‌تر مثل سایز ۱۸ تا ۳۰ یا تیرآهن هاش (IPB) استفاده می‌شود. در بسیاری از پروژه ها دو تیرآهن را به هم جوش می‌دهند تا ستون دوبل ساخته شود و استحکام سازه افزایش یابد.
استفاده از تیرآهن در ساخت سقف‌ها
در اجرای سقف‌های متداول مثل تیرچه‌بلوک و کرومیت، تیرآهن‌ها به‌عنوان تیر اصلی یا کلاف میانی استفاده می‌شوند. این تیرها چارچوبی مقاوم ایجاد می‌کنند تا تیرچه های بتنی یا فلزی روی آن قرار گیرند. نتیجه‌ی این ساختار، سقفی یکپارچه، محکم و ایمن است.
خرپا؛ گزینه ای ایده ال برای دهانه های بلند
در سوله ها، سالن‌ها و سقف‌های شیب‌دار، استفاده از خرپا باعث تحمل بار زیاد بدون نیاز به ستون وسط می‌شود. خرپا سازه ای مثلثی از تیرآهن، نبشی و پروفیل است که می‌تواند فشار و کشش را به ستون‌های کناری منتقل کند. ترکیب تیرآهن در خرپا، تعادلی از سبکی و قدرت بالا ایجاد می‌کند.
تیرآهن، تقویتی برای سازه های بتنی
گاهی مهندسان برای افزایش استحکام سازه بتنی از تیرآهن به‌عنوان عضو کمکی استفاده می‌کنند. این روش معمولاً برای تقویت تیر یا ستون ضعیف، یا هنگام ایجاد بازشو در دیوار بتنی کاربرد دارد. به‌کارگیری تیرآهن در این بخش، تضمینی برای ایمنی و دوام سازه است.
نعل درگاه و کاربردهای جزئی تیرآهن
در بالای درها و پنجره ها، از قطعه ای به نام نعل درگاه برای تحمل وزن دیوار استفاده می‌شود. همچنین تیرآهن در ساخت راه‌پله های فلزی، رمپ‌ها و چهارچوب‌های نگهدارنده نیز کاربرد زیادی دارد. این بخش‌های کوچک، اما مؤثر، نقش تیرآهن را در جزئی‌ترین نقاط ساختمان نشان می‌دهند.
انتخاب سایز مناسب تیرآهن در ساخت خانه
انتخاب سایز مناسب تیرآهن یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت خانه است و باید حتماً توسط مهندس سازه تعیین شود. اندازه تیرآهن به عواملی مثل تعداد طبقات، طول دهانه ها، نوع کاربرد ساختمان، نوع سقف و میزان لرزه‌خیزی منطقه بستگی دارد.
مثلاً در ساختمآن های بلند یا دهانه های وسیع، از تیرآهن‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شود تا از خم شدن یا ضعف سازه جلوگیری شود. در مناطق زلزله‌خیز، طبق آیین‌نامه ۲۸۰۰، معمولاً تیرآهن‌های مقاوم‌تر به کار می‌روند. این توضیحات فقط برای آشنایی شماست و مبنای خرید یا اجرا به حساب نمی‌آید.
جدول رایج ترین سایزهای تیرآهن برای ساخت خانه
برای اینکه یک دید کلی داشته باشید، در جدول زیر نمونه ای از سایزهای رایج تیرآهن در ساخت خانه مسکونی ۳ طبقه با شرایط معمولی آورده شده است. باز هم تاکید می‌کنیم این فقط یک مثال است.
| بخش سازه | سایز رایج تیرآهن (نوع IPE) | توضیحات |
| ستون‌ها | سایز ۱۸، ۲۰، ۲۲ (اغلب به صورت دوبل) یا تیرآهن هاش | ستون‌ها بار کل طبقات بالایی را تحمل می‌کنند، بنابراین به بزرگترین سایزها نیاز دارند. |
| تیرهای اصلی | سایز ۱۸، ۲۰، ۲۲ | این تیرها بار سقف را به ستون‌ها منتقل می‌کنند. برای دهانه های ۵ تا ۶ متری، ممکن است از تیرآهن ۲۰ فایکو که کیفیت مناسبی دارد استفاده شود. |
| تیرهای فرعی | سایز ۱۲، ۱۴، ۱۶ | این تیرها با فواصل کمتری قرار گرفته و بار کف را به تیرهای اصلی می‌دهند و معمولاً سبک‌تر هستند. |
| نعل درگاه | سایز ۱۲ یا ۱۴ | برای بازشوهای معمولی، سایزهای کوچک‌تر کفایت می‌کند. |
در پروژه های حساس که کیفیت و استاندارد در اولویت قرار دارد، گاهی مهندسان روی برندهای خاصی تاکید دارند. برای مثال، ممکن است در نقشه ذکر شود که برای تیرهای اصلی حتما از تیرآهن ۲۰ یزد به دلیل دقت ابعادی و کیفیت بالای آن استفاده گردد.
چه عواملی سایز تیرآهن در ساخت خانه را مشخص می‌کنند؟
- هرچه ساختمان بلندتر باشد، فشار روی طبقات پایین بیشتر می‌شود و باید از تیرآهن‌های بزرگ‌تر استفاده شود.
- هرچه فاصله بین دو ستون (دهانه) بیشتر باشد، به تیرآهن‌های سایز بالاتر نیاز است تا از خم شدن سقف جلوگیری شود.
- ساختمان مسکونی، اداری یا تجاری هرکدام بار متفاوتی تحمل می‌کنند و نیاز به تیرآهن با سایز خاص خود دارند.
- در مناطق زلزله‌خیز طبق آیین‌نامه ۲۸۰۰، از تیرآهن‌های مقاوم‌تر و سنگین‌تر استفاده می‌شود.
- نوع سقف مثل تیرچه‌بلوک، کرومیت یا عرشه فولادی روی نحوه توزیع بار و انتخاب سایز تیرآهن اثر مستقیم دارد.
خرید تیرآهن برای ساخت خانه از دیجی آهن
برآورد مقدار تیرآهن مورد نیاز برای خانه شما
برآورد مقدار تیرآهن برای ساخت خانه معمولاً برای تخمین هزینه انجام می‌شود. البته مقدار دقیق فقط با نقشه های اجرایی مشخص می‌شود، اما برای برآورد تقریبی می‌توان از یک فرمول ساده استفاده کرد.
در ساختمآن های فلزی به‌طور میانگین برای هر متر مربع زیربنا ۴۰ تا ۷۰ کیلوگرم آهن آلات (تیرآهن و ستون) نیاز است، و در سازه های بتنی این مقدار کمتر بوده و حدود ۳۵ تا ۶۰ کیلوگرم برای بخش‌های فولادی مثل تیرهای سقف در نظر گرفته می‌شود.
مثلاً برای خانه ای با اسکلت فلزی و زیربنای ۲۰۰ متر مربع حدود ۸ تا ۱۴ تن تیرآهن لازم است که به‌صورت تقریبی نشان‌دهنده هزینه و میزان آهن مصرفی پروژه است.
چگونه وزن تیرآهن را حساب کنیم؟
وزن تیرآهن (کیلوگرم) = طول شاخه (متر) × وزن یک متر از تیرآهن (از جدول اشتال)
| سایز تیرآهن (IPE) | وزن هر متر (تقریبی به کیلوگرم) | وزن شاخه ۱۲ متری (تقریبی به کیلوگرم) |
| IPE 12 | ۱۰٫۴ | ۱۲۵ |
| IPE 14 | ۱۳٫۴ | ۱۶۱ |
| IPE 16 | ۱۶٫۵ | ۱۹۸ |
| IPE 18 | ۱۹٫۹ | ۲۳۹ |
| IPE 20 | ۲۳٫۶ | ۲۸۳ |
| IPE 22 | ۲۷٫۷ | ۳۳۲ |
با داشتن این جدول و تعداد شاخه های مورد نیاز از هر سایز (که در نقشه مشخص شده)، می‌توانید وزن کل تیرآهن پروژه را حساب کنید.
نکات مهم خرید تیرآهن برای ساخت خانه
خرید تیرآهن یک سرمایه‌گذاری بزرگ است و دقت در آن می‌تواند از ضررهای مالی و مشکلات کیفی در آینده جلوگیری کند.
همیشه از مراکز معتبر و شناخته‌شده مانند دیجی آهن خرید کنید. این کار تضمین می‌کند که محصولی استاندارد و با فاکتور رسمی دریافت می‌کنید.
در زمان تحویل بار، حتماً سایز، نوع و علامت اختصاری کارخانه حک شده روی تیرآهن را با سفارش خود مطابقت دهید.
تیرآهن کارخانه های مختلف مانند تیرآهن ۲۰ فایکو ، ذوب آهن اصفهان ، یزد، ماهان و… ممکن است تفاوت قیمت جزئی داشته باشند. این تفاوت معمولاً به دلیل کیفیت، استاندارد تولید و هزینه حمل‌ونقل است. همیشه انتخاب خود را بر اساس توصیه مهندس سازه و بودجه پروژه انجام دهید.
جمع بندی
استفاده از تیرآهن در ساخت خانه یکی از مراحل مهم برای استحکام و ایمنی سازه است. این مقاطع فولادی در بخش‌های مختلف مثل ستون، تیرهای اصلی، سقف و نعل درگاه کاربرد دارند و انتخاب درست آن ها باید توسط مهندس سازه انجام شود.
برای نتیجه بهتر، همیشه باید تیرآهن استاندارد را از فروشنده های معتبر تهیه کرد. این مطلب کمک می‌کند تا شناخت بهتری از نقش تیرآهن در ساختمان داشته باشید. ساخت یک خانه ایمن با انتخاب درست مصالح شروع می‌شود و تیم دیجی آهن در تمام مراحل ساخت، همراه مطمئن شما خواهد بود.