بهترین تیرآهن برای ستون های خانه
ساختن خانه، رویایی است که با تصمیم های بزرگ و کوچک گره خورده است! یکی از مهم ترینِ این تصمیم ها، انتخاب مصالح مناسب برای اسکلت ساختمان، به ویژه ستون هاست. وقتی صحبت از بهترین تیرآهن برای ستون های خانه می شود، در واقع داریم درباره‌ی استحکام و سلامت کل سازه صحبت می کنیم.
احتمالاً شما هم مثل بسیاری از افرادی که در حال ساخت و ساز هستند، با این سوال مهم روبرو شده‌اید: “بالاخره کدام تیرآهن برای ستون خانه من مناسب است؟ هاش بخرم یا IPE؟ سایز چند باشد؟”
خبر خوب این است که شما در جای درستی قرار دارید. در این صفحه از دیجی آهن، قرار نیست با اصطلاحات پیچیده مهندسی شما را سردرگم کنیم. برعکس، می‌خواهیم قدم به قدم به شما نشان دهیم که فرآیند انتخاب تیرآهن ستون چگونه است، و چه گزینه هایی روی میز دارید و چطور می توانید با اطمینان کامل، بهترین انتخاب را برای خانه‌ی رویایی‌تان انجام دهید.
چرا انتخاب تیرآهن برای ستون یک تصمیم تخصصی است نه سلیقه‌ای!
بیایید همین ابتدا یک موضوع را شفاف کنیم، انتخاب تیرآهن برای ستون، کاری شبیه به انتخاب کاشی آشپزخانه نیست که بتوان آن را بر اساس سلیقه یا توصیه همسایه‌ای که به تازگی خانه‌اش را ساخته، انجام داد! این یک انتخاب کاملاً مهندسی و محاسباتی است.
هر ساختمان دارای ویژگی های خاصی است و ستون های آن، وظیفه تحمل تمام بارهای وارده و انتقال امن آن ها به زمین را بر عهده دارند.
مهندس محاسب سازه، قبل از اینکه حتی یک شاخه تیرآهن را در لیست خرید شما بنویسد، فاکتورهای متعددی را با دقت تحلیل می کند.
ستون های خانه شما قرار است:
- وزن کل ساختمان (بتن، آجر، سقف، دیوارها) را تحمل کنند.
- وزن وسایل و آدم‌هایی که در خانه زندگی می کنند را روی دوششان بگیرند.
- در برابر نیروهای وحشتناکی مثل زلزله مقاومت کنند و خانه را سرپا نگه دارند.
- تعداد طبقه های ساختمان را تاب بیاورند (ستون طبقه اول بار ۴ طبقه را تحمل می کند!).
انتخاب تیرآهن اشتباه برای ستون، مثل این است که برای یک ماشین سنگین، لاستیک پراید بیندازید! نتیجه‌اش مشخص است.
پس قانون اول و آخر این است: تنها کسی که می تواند بگوید برای خانه شما چه تیرآهنی لازم است، مهندس محاسب سازه است.
انواع تیرآهن مناسب برای ستون های خانه
حالا که می‌دانیم انتخاب نهایی با مهندس است، احتمالاً با سه اسم اصلی در لیست خریدتان مواجه می شوید. و اگر دوست دارید که بیشتر درباره مدل های تیرآهن بدانید به مقاله معرفی انواع تیرآهن هاش و کاربرد های آن سربزنید.
تیرآهن هاش انتخاب اول مهندسان
اگر بخواهیم یک گزینه را به عنوان استاندارد طلایی و بهترین تیرآهن برای ستون های خانه معرفی کنیم، آن تیرآهن بال پهن یا تیرآهن هاش است.
شکل ظاهری این تیرآهن شبیه حرف H انگلیسی است و همین ویژگی، برتری فوق العاده‌ای به آن می‌بخشد.
چرا هاش بهترین است؟ در تیرآهن هاش، عرض بال‌ها (قسمت های افقی) با ارتفاع جان (قسمت عمودی) تقریباً برابر است. این طراحی هوشمندانه باعث می شود که تیرآهن در هر دو جهت (محور X و Y ) مقاومت تقریباً یکسانی داشته باشد.
این یعنی چه؟ یعنی در برابر نیروهای فشاری و همچنین نیروهای جانبی مثل زلزله که از جهات مختلف وارد می شوند، بهترین عملکرد را از خود نشان می‌دهد و به سادگی دچار کمانش (خم شدن تحت فشار) نمی شود.
تیرآهن های هاش خودشان به سه دسته اصلی تقسیم می شوند
| نوع تیرآهن هاش | نام کامل (استاندارد) | ویژگی اصلی | کاربرد اصلی در ستون‌سازی |
| هاش سبک | HEA | ضخامت جان و بال کمتر، وزن سبک‌تر | ستون های با باربری کمتر، ستون های طبقات بالایی، تیرها |
| هاش سنگین | HEB | ضخامت و وزن بیشتر، استاندارد اصلی | ستون های اصلی و باربر در اکثر ساختمآن های مسکونی و تجاری |
| هاش فوق سنگین | HEM | بسیار ضخیم و سنگین | پروژه های عظیم صنعتی، پل‌سازی، برج‌ها و سازه های خاص |
معمولاً گزینه‌ای که در نقشه های سازه برای ستون های اصلی خانه شما نوشته می شود، تیرآهن هاش سنگین یا HEB است.
تیرآهن IPE یک انتخاب اقتصادی
رایج‌ترین نوع تیرآهن در بازار ایران، تیرآهن IPE است که استاندارد اروپا را دارد و شکل آن شبیه حرف I انگلیسی است. برخلاف تیرآهن هاش، در IPE ارتفاع جان بسیار بیشتر از عرض بال‌هاست.
آیا می توان از IPE به تنهایی برای ستون استفاده کرد؟ خیر! یک تیرآهن IPE به تنهایی در یک جهت (راستای جان) مقاومت فوق‌العاده‌ای دارد اما در جهت دیگر (راستای بال) بسیار ضعیف است و تحت بارهای فشاری ستون، به راحتی کمانه می کند.
پس کاربرد IPE در ستون‌سازی چیست؟ مهندسان از تیرآهن IPE برای ساخت ستون های مرکب استفاده می کنند. یعنی دو یا چند شاخه تیرآهن IPE را طبق اصول مهندسی به یکدیگر جوش می‌دهند تا یک مقطع قوی و یکپارچه شبیه به قوطی (باکس) بسازند. این روش، یک راهکار بسیار رایج و خوش قیمت برای ساخت ستون است.
ستون های مرکب برای وقتی یک تیرآهن کافی نیست
همانطور که گفتیم، با استفاده از تیرآهن های IPE می توان ستون های بسیار محکمی ساخت. معمول ترین روش، ساخت “ستون باکس” است.
در این روش، دو شاخه تیرآهن IPE را در مقابل هم قرار می‌دهند و فاصله بین لبه های بال آن ها را با ورق های فولادی (تسمه) به صورت سرتاسری جوش می‌دهند.
نتیجه کار یک ستون توخالی با مقطع مربعی یا مستطیلی است که مقاومت بسیار خوبی در هر دو جهت دارد.
| ویژگی | تیرآهن هاش (HEB) | ستون باکس ساخته شده از IPE |
| شکل مقطع | H شکل (یکپارچه و آماده) | I شکل که با جوشکاری به باکس تبدیل می شود |
| مقاومت در برابر کمانش | بسیار عالی (به دلیل یکپارچگی و توزیع جرم) | خوب (در صورت اجرای صحیح و جوشکاری استاندارد) |
| سرعت اجرا | بالاتر (نیاز به آماده‌سازی و جوشکاری کمتری دارد) | پایین‌تر (نیازمند برشکاری ورق و جوشکاری دقیق است) |
| کیفیت ساخت | تضمین شده (تولید کارخانه‌ای) | وابسته به مهارت جوشکار و کیفیت اجرا |
| اتصالات | اتصال تیرها به ستون هاش ساده‌تر و استانداردتر است | اتصالات به بدنه ستون نیازمند طراحی دقیق‌تر است |
| توصیه برای… | پروژه هایی که سرعت و کیفیت حداکثری اولویت است | پروژه هایی که به دنبال صرفه جویی در هزینه ها هستند و تیم اجرایی ماهری دارند |
۴ قدم برای انتخاب و خرید تیرآهن ستون
حالا که اطلاعات کافی دارید، بیایید ببینیم شما به عنوان خریدار باید چه کارهایی را به ترتیب انجام دهید، تا خیالتان از بابت ستون های خانه‌تان راحت باشد.
نقشه مهندس سازه برای انتخاب بهترین تیرآهن برای ستون های خانه
قبل از هر کاری، نقشه های سازه را از مهندس محاسب خود بگیرید. داخل این نقشه ها دقیقاً نوشته شده برای کدام ستون، چه نوع تیرآهنی با چه سایزی لازم دارید. تمام!
دقیقاً نوشته شده: “برای ستون C1، تیرآهن HEB سایز ۱۸ لازم است” یا “برای ستون C2، یک ستون باکس با استفاده از دو تیرآهن IPE سایز ۲۰ بسازید”. شما دیگر نیازی به حدس و گمان ندارید.
از جای مطمئن تیرآهن خرید کنید
با لیستی که از روی نقشه آماده کرده‌اید، به یک فروشنده معتبر آهن آلات مراجعه کنید.
دنبال برند خوب باشید: بهترین و معروف‌ترین کارخانه تیرآهن در ایران، ذوب آهن اصفهان است. روی تیرآهن های این کارخانه علامت ESCo حک شده است. خرید از این برند یعنی خیال راحت از بابت کیفیت.
از فروشنده معتبر بخرید: جایی مثل دیجی آهن که هم مشاوره درست به شما می‌دهد و هم جنس اصلی و باکیفیت را برایتان ارسال می کند، بهترین انتخاب است.
کنترل کیفیت در محل پروژه
وقتی کامیون حامل تیرآهن ها به محل پروژه شما رسید، قبل از تخلیه بار، چند دقیقه وقت بگذارید و این کنترل‌های ساده اما مهم را انجام دهید:
بررسی چشمی: تیرآهن ها باید صاف و بدون پیچیدگی یا اعوجاج باشند. زنگ زدگی سطحی و نارنجی‌رنگ کاملاً طبیعی است، اما از تحویل گرفتن بارهایی که دچار خوردگی عمیق و پوسیدگی هستند، خودداری کنید.
کنترل وزن: تیرآهن های غیراستاندارد و تقلبی، همیشه سبک‌تر از وزن استاندارد هستند. از راننده بخواهید یک یا دو شاخه تیرآهن را به نزدیک‌ترین باسکول ببرد.
وزن به دست آمده را با عددی که در جدول اشتال (جدول استاندارد وزن مقاطع فولادی) نوشته شده، مقایسه کنید.
این جدول به راحتی در اینترنت قابل دسترس است یا می توانید از مهندس ناظر خود کمک بگیرید. اگر اختلاف وزن زیاد و غیرمنطقی بود، آن بار استاندارد نیست و نباید آن را تحویل بگیرید.
| چک لیست تحویل بار تیرآهن | چطوری چک کنم؟ |
| مارک کارخانه | دنبال علامت حک شده ESCo (برای ذوب آهن) بگرد. |
| صاف بودن | از سر تیرآهن در طول آن نگاه کن، نباید تاب یا خمیدگی داشته باشد. |
| وزن دقیق | مهم‌ترین چیز! یک شاخه را وزن کن و با جدول استاندارد مقایسه کن. |
نظارت مهندس سازه بر اجرا
حتی اگر بهترین تیرآهن دنیا را هم بخرید، اگر بد جوش داده شود یا کج کار گذاشته شود، فایده ندارد. اینجا نقش مهندس ناظر شما خیلی مهم است. او باید بالای سر کارگرها باشد و مطمئن شود همه چیز طبق نقشه و با دقت انجام می شود.
پس بالاخره بهترین تیرآهن برای ستون خانه من چیست؟
بهترین انتخاب تیرآهن برای ستون های خانه، تیرآهن بال پهن سنگین HEB است. این تیرآهن خیلی مقاومه و در برابر فشار و زلزله امنیت بالایی میده، به همین خاطر معمولا مهندسا اون رو به عنوان گزینه اول پیشنهاد می کنند.
بعد از اون، ستون باکس ساخته شده از تیرآهن دوبل IPE هم انتخاب خوب و اقتصادی تریه، ولی اجرای درستش مهارت زیادی می خواد.
در نهایت، همون تیرآهنی رو بخرید که مهندس سازه برای پروژه‌تون در نقشه مشخص کرده. فقط مطمئن بشید از جای معتبر و باکیفیت تهیه بشه و اجرای کار درست انجام بشه تا خیالتون از ایمنی ستون ها راحت باشد.
کارشناسان دیجی آهن آماده اند تا برای انتخاب و خرید تیرآهن هاش و IPE از برترین کارخانه های کشور، به شما مشاوره تخصصی ارائه دهند.